Regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie willen universiteiten en hogescholen de mogelijkheid geven om aankomende studenten die slecht scoren in een selectieprocedure uit te sluiten van loting. Hun coalitiepartner D66 is fel tegen en wordt daarin gesteund door minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) en de linkse oppositiepartijen PvdA, SP en GroenLinks.

Het kabinet wil het weer mogelijk maken voor hogescholen en universiteiten om studenten te selecteren op basis van loting. Dijkgraaf denkt dat de selectie hierdoor eerlijker verloopt. Hij haalt uit onderzoeken dat bepaalde groepen minder kans maken als universiteiten studenten selecteren op basis van bijvoorbeeld cijfers, een motivatiebrief en een test. De bewindsman bedoelt bijvoorbeeld scholieren met een migratieachtergrond, minder welvarende ouders of een beperking en ook laatbloeiers. Een selectieprocedure mag in het voorstel ook worden gecombineerd met een loting.

Zohair El Yassini van de VVD is niet enthousiast over dit voorstel. "Loting is wat mij betreft niet bevorderlijk voor kansengelijkheid omdat het hierdoor niet loont om tijd en energie te steken in studiekeuze en vaardigheden." Daarom stelde hij in december met het CDA voor om het ook mogelijk te maken om studenten uit te sluiten bij loting. Nu blijkt ook de ChristenUnie voor te zijn.

René Peters (CDA) zoekt "het midden van twee werelden" door dit plan te steunen. Loten zorgt voor "maximale gelijkheid", maar ook dat de grote talenten buiten de boot kunnen vallen. Die hebben weer meer baat bij selectieprocedures.

D66, PvdA, SP en GroenLinks juichen toe dat de regering loting weer mogelijk wil maken, maar zijn verre van enthousiast over het idee van VVD, CDA en ChristenUnie. "Ik ben fundamenteel tegen", zegt Jeanet van der Laan (D66). "Ik sta pal voor leerlingen die van middelbare school af gaan en ga ze niet opgeven op basis van een 6."

Lisa Westerveld van GroenLinks zegt dat het "ontzettend moeilijk te voorspellen" is op basis van schoolcijfers hoe een scholier later zal presteren als student. Selecteren op basis van zulke criteria zorgt ervoor dat opleidingen als geneeskunde geen "divers palet" aan studenten krijgen. "Niet bijvoorbeeld alleen vrouwen die op het vwo hoge cijfers haalden."

Kamerlid Harm Beertema van de PVV vindt dat Dijkgraaf "dom toeval herintroduceert" door loten weer toe te staan. "Wij willen de meest geschikte studenten op de meest geschikte opleiding." Hij heeft liever dat het wetsvoorstel volledig van tafel gaat.