Op zondagmiddag 26 januari loopt een dertigtal demonstranten van Extinction Rebellion en Grooutouders voor het Klimaat de Mall of the Netherlands binnen, marcheert tussen het winkelend publiek, en begint voor de deur van de Zara met het uitdelen van gratis kleding aan wie dat maar wil.

Drie uur lang wordt er muziek gemaakt en gespeecht, terwijl publiek van jong tot oud door de kleurrijk uitgestalde kleren zoekt naar een mensvriendelijk alternatief voor fast fashion.

52 seizoenen per jaar

Een moeder en haar kind raken aan de praat met één van de demonstranten. "Hoe vaak koop jij eigenlijk nieuwe kleren?" vraagt hij de dochter van middelbareschoolleeftijd. "Ik zal er niet over oordelen, de ellende in de wereld is niet de schuld van de consument," legt hij de visie van Guerrilla Fashion uit.

"Ik denk ongeveer één keer per maand?" De moeder vertelt dat toen zij die leeftijd had, dat nog érg vaak was: "Toen had je kleren voor de zomer en voor de winter."

Tegenwoordig wisselen kledingzaken elke twee weken, soms zelfs elke week de hele collectie, waarbij alles wat niet verkocht is in Afrika en Zuid-Amerika op gigantische afvalbergen belandt. "De gemiddelde Nederlander koopt jaarlijks 46 kledingstukken. Dus als jij er twaalf koopt, is er iemand anders die er 56 koopt. Als ik er nul koop, zijn er dus ook mensen die er gemiddeld twee per week kopen." De wiskunde rammelt een beetje, maar het punt is duidelijk: we kopen te veel, en het schrikbarende is dat er nog heel veel meer geproduceerd wordt dan we kopen.

"Fast fashion vermoordt ons"

De mode-industrie is verantwoordelijk voor tot wel 8% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dat is meer dan de uitstoot van alle schepen en vliegtuigen op deze planeet bij elkaar. Er zijn momenteel genoeg kleren op de wereld voor de komende anderhalve eeuw. De uitstoot van broeikasgassen als CO2 is de grootste bijdrager aan de opwarming van onze planeet, die het afgelopen jaar consistent boven de anderhalve graad bleef, met rampen over de hele wereld als gevolg.

Daarnaast is de sector verantwoordelijk voor ontelbare mensenrechtenschendingen, in de productieketen, maar ook in de winkels in Leidschendam. In Bangladesh wordt met scherp geschoten op textielarbeiders die om een leefbaar loon vragen. In China naaien Oeigoeren in concentratiekampen Nike-logo's op sportschoenen die gemaakt zijn om binnen een jaar weggegooid te worden. In Nederland wordt door de fastfashionketens gelobbyd tegen minimumloonsverhoging, en wordt vakbondvorming voor de uitgebuite jonge mensen aan alle kanten tegengewerkt.

"Zara vermoordt ons allemaal," zegt een man die net nog swingend saxofoon speelde. "Langzaam, onopgemerkt, en gekleed in glimmende plastic troep die na twee keer dragen uit elkaar valt, maar we worden hier, met ons allen, door Zara afgeslacht."

"Niet anders dan een snelweg blokkeren"

De groep bestaat voor een groot deel uit mensen die voor Extinction Rebellion actief zijn, aangevuld met Grootouders voor het Klimaat en een enkeling die voor het eerst aan een actie meedeed. Sommige van de fashionistas stonden de dag ervoor nog op de A10 tegen de ING te demonstreren. Van een snelwegblokkade naar gratis kleding uitdelen - het contrast lijkt haast niet groter te kunnen zijn.
"Het voelt eigenlijk als ongeveer hetzelfde," beweert Olax, woordvoerder van Guerrilla Fashion, die de dag ervoor 10 uur in een politiecel heeft doorgebracht. "Wat vooral anders is, is dat de Mall of the Netherlands onze grondrechtelijke vrijheid van meningsuiting en vrijheid van verzameling wél respecteert, en onze demonstratie faciliteert. Daardoor is het misschien iets minder spectaculair voor de pers, maar we kunnen ons wel uiten, als precies dezelfde bezorgde burgers tegen precies hetzelfde verrotte systeem."
Vier beveiligers van de Mall of the Netherlands blijven gedurende de actie om de groep staan, en dragen bij aan een gemoedelijke sfeer. "Het grootste verschil met gister is dat ik na zo'n actie als vandaag helemaal op ben. Dit is echt de prikkelrijkste omgeving waar ik ooit geweest ben!"

Mall of the Netherlands
The Mall of the Netherlands is eigendom van vastgoedbedrijf Unibail-Rodamco-Westfield, een miljardenbedrijf dat ik Nederland vrijgesteld is van belastingen. Het bedrijf opereert door hele stadscentra over te kopen en uit te baten. Voor veel inwoners van de gemeente Leidschendam-Voorburg is het grootste winkelcentrum van Nederland een doorn in het oog, en ook de volksvertegenwoordigers zitten soms met de handen in het haar, door hoeveel macht het bedrijf in de gemeente heeft. Doordat in Leidschendam naar de groep geluisterd wordt, en door de manier waarop de Mall of the Netherlands het demonstratierecht respecteert, zijn de acties van Guerrilla Fashion voorlopig alleen gericht op de winkels ín de Mall. "Maar we komen terug," belooft de groep zingend, als ze aan het eind van de dag het pand weer verlaten, "met nog veel meer!"