Turtle BV is een bedrijf dat speciale composiet-kisten maakt om kunstwerken mee te vervoeren. Musea en verzamelaars zijn fan van deze kisten, want ze zijn sterk, waterdicht en hebben een speciaal systeem waarmee kunstwerken tijdens het vervoer op hun plek worden gehouden. Toch worden de kunstwerken voordat ze in de kisten gaan ingepakt in plastic, tyvex en/of aircap. Het zorgt voor veel afval en het is slecht voor het milieu.

Kunnen de Technasium-leerlingen van het Veurs Lyceum bij het vak Onderzoek en Ontwerpen een onderzoek doen naar geschikter materiaal?

Nicole van Eerdt, service & delivery manager bij Turtle BV kwam naar het Veurs om de situatie uit te leggen en de leerlingen uit onze brugklas de opdracht te geven. Twee medewerkers van het Leidse Museum De Lakenhal vertelden over de kwetsbaarheid van kunst en over het afval dat bij vervoer van kunst komt kijken.

De leerlingen gingen hard aan de slag. Stap voor stap doorliepen ze een onderzoeks-cyclus: probleem verkennen, een onderzoeksplan maken, uitvoeren, uitkomsten analyseren, enzovoort. Tijdens de lockdown kwamen de leerlingen, telkens in halve klassen, om de week naar school. Dat was lastig, maar leerlingen

werkten tussendoor zo goed en zo kwaad als dat kon online door in breakoutrooms. Halverwege het project waren de mensen van het museum online aanwezig om vragen van leerlingen te beantwoorden en ook oud-leerling Lianne Pinkse (student Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft) deelde haar expertise.

Wat leverde dat op? Vraag aan twintig groepjes van vier leerlingen om met ‘nieuwe’ materialen te komen, en je krijgt wat flink wat materialen die je niet verwacht. Het ene meer bruikbaar dan het andere. Een greep uit de voorstellen van leerlingen:

Badmutsmateriaal. Geïnspireerd door zeehonden die een waterafstotend vetlaagje hebben. Dus: een hele grote badmuts om een schilderij heen, die uit te rekken is en dus om verschillende formaten schilderijen zou kunnen passen en dus herbruikbaar is (Maar hoever kun je het oprekken en hoe meet je dat?).

Stucloper. Daar zijn twee soorten van, die harde, maar ook de soort die schilders gebruiken, die viltachtige met een plastic onderlaagje. Zacht en door het plastic laagje ook weer waterdicht. En het gaat niet snel stuk, liet een van de leerling voor de klas zien, terwijl ze uit alle macht probeerde er een stuk van af te scheuren. Een voorstel dat aan best veel voorwaarden voldeed.

Of neem nou het groepje waarvan een leerling een popcornmachine had meegenomen en de leerlingen met de mond vol ontdekten dat popcorn veel goede eigenschappen heeft (natuurlijk materiaal!), maar toch ook een hoop minder goede (het breekt snel, “maar als je het een weekje laat liggen niet meer…”)

Een ander groepje maakte (achter de naaimachine!) een hoes van polyester, met rits, als een soort etui voor om een schilderij. Nog een ander groepje stelde confetti voor (“Maar het is toch wel een beetje gek om als er een Rembrandt in het museum aankomt, om dan eerst de confetti van het schilderij te moeten blazen…”).

Er was ook een groepje dat de presentatie afsloot met de conclusie dat ze verschillende materialen hadden getest en dat geen enkel materiaal in aanmerking kwam om kunstwerken te kunnen beschermen. Geen oplossing is in dit geval toch een goed resultaat.

Wat hebben de leerlingen geleerd? We vroegen het ze. “Ik heb geleerd om taken te verdelen: Ik had de spullen verzameld, en anderen gingen de presentatie schrijven of materiaal uit testen.” En: “Hoe ik kan onderzoeken hoe ik bepaalde materialen kan goedkeuren. En dat er blijkbaar speciale bedrijven zijn om schilderijen veilig te vervoeren.” Of: “Dat bepaalde stoffen van olie worden gemaakt”. “Over samenwerken, dit vind ik soms erg lastig en ik heb bijvoorbeeld geleerd dat sommige mensen een opdracht nodig hebben voor ze kunnen beginnen met iets.”

Sommige groepjes leerlingen benadrukten dat ze hadden geleerd hoe je betrouwbaar onderzoek doet. Welke stappen je zet en dat je probeert om alle materialen te testen in een zelfde situatie. Dus niet dat de ene keer de ene leerling een schilderij met een bepaald beschermend materiaal laat vallen en de volgende keer de iets grotere leerling van een iets grotere hoogte met een ander materiaal.

Best een grote opbrengst, op verschillende gebieden. Een kant en klare oplossing voor

Turtle BV zat er niet tussen. Toch is Nicole van Eerdt niet ontevreden. Tegen de leerlingen: “Ik zie dat er een hoop leerlingen enthousiast zijn geraakt over het doen van onderzoek. Misschien is er één van jullie die later professor wordt en bij een bedrijf als dat van ons aan de slag zou kunnen.”

Een van de leerlingen begint geestdriftig te knikken.