De Tweede Kamer vindt het een goed idee dat de NS ook na 2024 weer het alleenrecht krijgt om op het zogeheten hoofdrailnet te rijden. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) wil dit recht aan de NS gunnen zonder dat andere vervoerders hier ook nog voor in aanmerking komen.

Andere vervoerders hebben een kort geding aangespannen omdat zij het oneerlijk vinden dat ze niet mee mogen doen bij de aanbesteding. De staatssecretaris maakt zich hier geen zorgen om. Volgens haar is een zogeheten onderhandse gunning, of het direct toekennen, onder bepaalde voorwaarden wel degelijk mogelijk.

Een van de voorwaarden is dat het voor maximaal tien jaar geldt. Wanneer de gunning is afgerond, krijgt de NS daarmee het alleenrecht op het hoofdrailnet tot 2035. Wel komt er na vijf jaar een evaluatie, zodat de overheid kan inspelen op nieuwe ontwikkelingen.

Voordat de gunning er is, komt er eerst nog een inschatting van de kosten en de baten. Ook deelt het kabinet in 2022 aan welke eisen de NS moet voldoen voordat het de gunning krijgt.

Meerdere partijen maakten zich zorgen over de gevolgen van een openbare aanbesteding. Zij vrezen dat de betrouwbaarheid van de dienstregeling in het geding komt als meer partijen op het hoofdrailnet gaan rijden. Nederland is hier gevoelig voor vanwege het drukke spoornetwerk. Wereldwijd zijn alleen de spoorwegen van Zwitserland en Japan drukker.

De Kamer vindt net als de staatssecretaris dat de NS over het algemeen goed presteert. Eerder zei Van Veldhoven dat de keuze op de NS viel "uit oogpunt van kwaliteit en stabiliteit". Een open aanbesteding zou volgens haar "complex en risicovol" zijn, waar uiteindelijk de reiziger en belastingbetaler de dupe van kunnen worden.