Het vliegverbod voor passagiers uit India dat maandagavond ingaat, kan de coronavariant die daar rondgaat niet meer buiten de deur houden. Die is namelijk al hier. In Nederland is de mutatie tot nog toe twee keer opgedoken in de zogeheten kiemsurveillance. Als een virusvariant in die steekproef uit positieve testen opduikt, is dat "het topje van de ijsberg", zegt viroloog Marion Koopmans van het Erasmus MC in Rotterdam. Ook in andere Europese landen is variant B.1.617 al herhaaldelijk waargenomen.

Koopmans vindt een vliegverbod "begrijpelijk als in een land heel veel besmettingen zijn en je de kans op import wilt verkleinen". Het middel is volgens haar echter "niet zo heel zinvol" als het doel is om de mutant echt buiten te houden. "Als je het oppikt in de surveillance, dan weet je dat het al breder circuleert. Het is denk ik al een beetje laat."

Cijfers uit de database GISAID, waarin wereldwijde meldingen over virusvarianten worden geregistreerd, bevestigen dat de 'Indiase variant' al in zeker achttien landen rondgaat. Echt nieuw is hij niet: de variant dook al in oktober vorig jaar voor het eerst op. In India, waar relatief gezien niet veel nadere analyses worden gedaan, is deze virusversie in totaal bijna achthonderd keer waargenomen. In de afgelopen weken was B.1.617 goed voor een meerderheid van de geanalyseerde monsters.

Ook in het Verenigd Koninkrijk is de bewuste variant al 317 keer gedetecteerd, waarvan 252 keer in de afgelopen vier weken. Dat is 1,1 procent van het totale aantal gemelde coronagevallen.

In België bleken vorige week twintig studenten die net uit India waren gekomen het virus bij zich te dragen. Drie van hen waren al gevaccineerd, wat bijdroeg aan de zorgen. Duitsland registreerde tot nog toe zeker negen gevallen, Ierland en Zwitserland drie. Ook in Italië en Griekenland is de variant gevonden. Op Sint Maarten zijn twee gevallen geregistreerd. In de Verenigde Staten is de variant 109 keer waargenomen, in Singapore 67 keer en in Australië 30 keer.

B.1.617 geldt voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vooralsnog niet als "zorgwekkend". Koopmans zegt dat over de variant nog niet veel bekend is. "Het is denkbaar dat hij besmettelijker is, of dat vaccins er minder goed tegen werken, maar dat is niet bewezen." Ook staat niet vast dat de huidige piek in India erdoor wordt veroorzaakt, aldus de viroloog en hoogleraar van het Erasmus MC. Koopmans benadrukt dat virusvarianten zullen blijven komen "zolang het virus ongeremd kan circuleren".

Ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ziet nog veel onduidelijkheid over de Indiase variant. "Het vliegverbod is een voorzorgsmaatregel, er is veel dat we nog niet weten", zegt een woordvoerder. Een van de redenen voor het verbod is dat reizigers de quarantainevoorschriften vaak niet goed naleven.

Het Outbreak Management Team (OMT) heeft afgelopen vrijdag gesproken over de variant. Het verslag daarvan wordt pas later openbaar gemaakt.

India telde zondag 350.000 nieuwe besmettingen. Dat zijn er veel, maar op een bevolking van 1,3 miljard mensen komt het neer op 27 gevallen per 100.000 inwoners. Ter vergelijking: volgens de laatste stand op het coronadashboard telde Nederland 46 gevallen per 100.000 inwoners.